බුදු දහමෙ පදනම
“අත් හැරීම” නෙමෙයි.
බුදු දහමෙ පදනම
‘දුක නැති කිරීම’යි.
සිදුහත් කුමාරයා
මාලිගාවෙන්
එලියට බැස්සෙම
ඒ අරමුණෙන්.
බුදු දහම ඔස්සේ
“මම”ය “මාගේ”ය කියන බැදීම් වලින්
ඉවත්වෙන්නෙ
“දුකට හේතුවෙන” කොටස
විතරයි.
“අත් හැරීම” කියන්නෙ
සමථ භාවනා වඩන්නන් විසින්
සහ වචන මතින් නිවන සොයන්නන් විසින්
ඔවුන්ගේ පැවැත්මට හදාගත්ත
වැරදි සංකල්පයක්.
නිවන් මගෙහිදී
නිවන් දකින්න කියලා
කිසි දෙයක් හිතා මතා ර්‍\ජුව
අත් හැරීමක් වෙන්නෙ නැහැ.
පැවිදි වෙන කෙනෙක්
ගිහි ගෙය අත් හරින්නෙ
ගමන ඉක්මනින් යාමට
ඔහුට විවේකය අවශ්‍ය නිසයි.
විදසුනෙන් ඔහුගෙ
කෙලෙස් නැති වෙනකොට
වැරදි විදියට දැකීමයි නැතිවන්නේ.
ආහාරය
දිව පිනවන්නට ඇති දෙයක් කියන
වැරදි සංකල්පය නැති වෙනවා.
රහතන් වහන්සේ ටත්
ආහාර වල රස නිරස
පෙරසේම දැනෙනවා.
රහතන් වහන්සේ තුල
කෙලෙස් නැති නිසා
පහල වෙන
උපේක්ෂාවයි තියෙන්නේ.
පුහුදුන් කෙනෙකුට වුණත්,
රහතන් වහන්සෙට වුණත්,
ඉන්ද්‍රිය වලට
ස්වාභාවික ලෙස
ලෝකය දැනෙන ආකාරය එකයි.
ඔවුන් ලෝකය
දකින ආකාරයයි වෙනස්.
එකම දෙයක්
දෙදෙනෙකුගෙ සිරුරුවල
ස්පර්ශ වෙනකොට
ඒ ස්පර්ශයෙන්
ඇතිවෙන වෙනස
ඔවුන්ගේ ශරීර
හඳුනා ගන්නා
ස්වභාවය වෙනස් නිසා
කෙනෙකුට දැනෙන වේදනාව
ඔහුට ප්‍රියයි…
අනිකාට දැනෙන වේදනාව
ඔහුට අප්‍රියයි…
පුහුදුන් කාලයේ
ඔවුන් දෙදෙනා
ප්‍රිය දේට රාගයෙන් හා
අප්‍රිය දේට ද්වේශයෙන්
ප්‍රතික්‍රියා දක්වනවා.
පුහුදුන් කාලෙ වගේම
රහත් වුණාට පස්සෙත්
ඔහුගේ
ශරීරයත් ඉන්ද්‍රියත්
පෙර පරිදිම
ප්‍රිය අප්‍රිය සංවේදනා
වාර්තා කරනවා.
වෙනසකට තියෙන්නෙ
සිහියෙන් දකින වේදනා වලට
උපේක්ශාව තියන නිසා
රස නිරස අනුව
ඔවුන් දක්වන ප්‍රතිචාරය
වෙනස් වෙන්නෙ නැහැ.
රසවත් දෙයක් වුණත්
ඔවුන් ගන්නෙ අවශ්‍ය ප්‍රමාණය විතරයි.
තිත්ත බෙහෙතක් වුණත්
ගන්නෙ අවශ්‍ය ප්‍රමාණය විතරයි.
පුහුදුන් පුද්ගලයාගෙ
ප්‍රිය දේට තියන
කෑදර කමත්
තිත්ත දේට දක්වන
පිළිකුලත්
රහතන් වහන්සේ තුළ නැහැ.
ඔහු තව දුරටත්
ඒ දෙකෙන්ම දුක් විඳින්නෙ නැහැ.
සිහිය සහ
උපෙක්ශාව වඩමින්
එහි ගමන් කරන
පුහුදුන් පුද්ගලයා සහ
ගමන නිමා කළ
රහතන් වහන්සේත් අතර ඇති ප්‍රධාන වෙනස
කෙලෙස් ඇති හා නැති බවය.
මග එකක්මය.
යමක් සිදුවෙන කොට අපි දුක් විඳින්නෙ
ඒ සිදු වෙන දේට කැමති නම්
ඒ දේ දිගටම පවත්වගෙන යාමට උත්සාහ කිරීම හා
අකමැතිනම් වහා නතර කිරීමට හෝ
ඉන් පැන යාමට දරන උත්සාහය නිසයි.
ඇත්ත වශයෙන්ම
මේ උවමනාව ඇති කරන්නෙ
බාහිර දේවල් නෙමෙයි.
ඒ බාහිර් දේවල් නිසා
අපි විඳින
ස්පර්ශය හා වේදනාවට ඇති
ප්‍රිය බව හෝ අප්‍රිය බවයි.
විදසුනේදි
අපි සිහිය යොමු කරන්නෙ
අපි තුළ සිදුවෙන දේටයි.
විදසුනේදි
සබ්බකාය පටිසංවේදී වීම
ඉරියව් පිළිබඳ සිහිය ආදිය සමග
සම්පජානෝ සතිය දියුණු වෙනවා.
ඒක දුක අඩුවෙන්න එක හේතුවක්.
හිසේ කැක්කුමක්, දත් කැක්කුමක් වගේ දෙයකදි
අපිට වේදනාව දරන්න අමාරු වෙන එක හේතුවක්
අප් අපේ අවධානය සම්පූර්ණයෙන්ම
එතනට යොමු කිරීම.
තමන්ගෙ මුලු සිරුරත්
අවට පරිසරයත් ගැන සිහියෙන්
(සම්පජානො සතියෙන්,) ඉන්නව නම්
වේදනාව අඩුයි.
සම්පජානෝ සතියෙන් ඉන්නා විට
ඒ මොහොතට
මමය මාගේය යන
සක්කාය දෘෂ්ඨියත් නැහැ.
දුක අඩුවෙන්න අනික් හේතුව තමයි
අපි විඳින
ස්පර්ශය හා වේදනාවට ඇති
ප්‍රිය බව හෝ අප්‍රිය බව ඇති නොවෙන විදියට
ඒ වේදනාවෙ ස්වභාවය පිළිබඳ
සිහියෙන් සහ උපෙක්ශාවෙන් සිටීම.
වීර්යයෙන්, සමස්තය දැනෙන සිහියෙන්,
පවතින දෙයට ලෝභ-ද්වේශ දෙකෙන් තොරව
[කයෙහි වෙනස් වීම්]
වේදනා වල වේදනා අනුව දකිමින් වෙසෙයි,
ඒ අනුව අසනීප අවස්ථා,
තැලීම්, කැඩීම් බිඳීම් ආදී
දෙයින් ගත සිත පෙළන
දුක් සහ දොම්නස අඩුවෙනවා.
සෝ තැවුල් ඉක්ම යාම සිදුවෙන්නෙ
සෝ තැවුල් නිසා අපි තුළ සිදුවෙන
වෙනස පිළිබඳව සිහියෙන්
වර්තමානයෙ පසුවෙන කොට
අතීතය හෝ අනාගතය පිළිබඳව
සෝ තැවුල් ඇතිවීම නතර වෙන නිසා.
මේ විදියට
තමා තුළ සිදුවෙන දේට
සිහියත් උපේක්ශාවත් දියුණු වෙනකොට
ජීවිතයෙ මොන හැල හැප්පීම් සිදු වුණත්
සිත කම්පා නොවී,
අසෝකං, සෝක නොකර
විරජං, කිළිටි නොවී,
ඛෙමං, කෙම් බිමක මෙන්
ජීවත් වන්නට පුලුවන්.